ورثه: ارثیه چگونه و به چه کسانی تعلق می گیرد؟

وراث بر اساس نسبت هایی که با متوفی دارند در سه طبقه قرار می گیرند که در ادمه توضیح داده شده است. وجود هر طبقه قبلی مانع از ارث بردن طبقات دیگر می‌شود. قبل از تقسیم ارث بین وراث، دیونی که بر عهده متوفی هست، می بایست از دارای و اموال او کسر و پرداخت شود. 
توجه داشته باشید که اجرای وصیت متوفی طبق قانون وصیت قبل از تقسیم ارث لازم است.

اگر بعد از فوت شوهر، همسر او در خانه سکونت کند، وی نمی تواند مانع فروش خانه شود، مگر در صورتی که شوهر وصیت کرده باشد زن تا زمانی که در قید حیات است، می‌تواند در آن خانه زندگی کند و فرزندان حق فروش خانه را ندارند.

افراد با توجه به درجه نزدیکی که با متوفی دارند، تقسیم می شوند:

• طبقه اول: پدر و مارد، اولاد، نوه
  
  
• طبقه دوم: پدر بزرگ و مادربزرگ، برادر و خواهر و اولاد آنها
  افرادی که در طبقه دوم قرار می گیرند در صورتی ارث می برند که برای متوفی در طبقه اول وارثی وجود نداشنه باشد. در صورت وجود افراد طبقه اول، دیگر نوبت به طبقه دوم نخواهد رسید. 
  
  
• طبقه سوم: اعمام، عمات، اخوال و خالات و اولاد آنها
  

  طبقه سوم در صورتی ارث مبرند که در طبقات اول و دوم وارثانی وجود نداشته باشد. در این صورت اگر هر یک از این وراث تنها باشند کل ارث را خواهند برد.

زن و شوهر چگونه از همدیگر ارث می برند؟

زن و شوهری که در عقد دائم همدیگر هستند و ممنوع ار ارث نشده اند،  بعد از فوت همسر از یکدیگر ارث می برند و هیچ یک از وراث نمی تواند مانع ارث بردن آن ها شود. لازم به ذکر است در ازدواج موقت زن و شوهر از همدیگر ارث نمی برند.

1. ارث همسران دارای فرزند و بدون فرزند:
   زمانی که شوهر فوت کند، برای ارثیه زن 2 حالت وجود دارد، زمانی که همسران دارای فرزند یا نوه باشند، ارثیه زن یک هشتم از اموال شوهر است و زمانی که دارای فرزند یا نوه ای نباشند ارث زن یک چهارم از اموال شوهر می باشد.
   توجه کنید اگر مرد فرزند یا نوه ای از زن دیگری نیز داشته باشد، در این صورت نیز سهم زن یک هشتم است.
   در صورتی که پس از فوت شوهر تنها وارث قانونی وی همسرش باشد در این صورت زن فقط یک چهارم از اموال به جا مانده از شوهر را به ارث می‌برد و بقیه اموال در اختیار حاکم شرع قرار می‌گیرد. طبق ماده ۹۴۹ قانون مدنی: در صورت نبودن هیچ وارث دیگری به غیر از زوج یا زوجه، شوهر تمام ترکه زن متوفای خود را می‌برد ولیکن زن فقط نصیب خود را و بقیه ترکه شوهر در حکم مال اشخاص بلاوارث و تابع ماده ۸۶۶ خواهد بود.
   
   
2. ارث زن به هنگام تعدد زوجه:
   در صورت تعدد زوجات یک چهارک یا یک هشتم اموال شوهر بین آنان به صورت مساوی تقسیم می‌شود.
   
   
3. بعد از فوت زوجه (زن)
   زمانی که زن فوت کند، اگر دارای فرزند یا نوه ای نباشد نصف اموال را شوهر به ارث می برد و بقیه در بین سایر وارثین تقسیم می شود. اما در صورتی که زن صاحب فرزند یا نوه ای باشد (هر چند از شوهر دیگر) یک چهارم از کل لموال به شوهر می رسد. لازم به ذکر است زمانی که زن به جز شوهر وارث دیگری نداشته باشد، کل اموال به شوهر می رسد.
   
   
4. بعد از طلاق:
   اگر مرد، همسرش را به طلاق رجعی مطلقه کند و هر یک از آن‌ها قبل از اتمام زمان عده فوت کند، دیگری از او ارث می‌برد و اگر فوت بعد از پایان زمان عده باشد هیچ یک از دیگری ارث نمی‌برد و رابطه توارث منحل می‌شود.
   
   
   درخواست طلاق از طرف مرد و شرایط آن را اینجا بخوانید
   اگر شوهر در حال بیماری، همسرش را طلاق دهد (هر نوع طلاق) و طی مدت یک سال از تاریخ طلاق به علت همان بیماری فوت کند، زوجه از وی ارث خواهد برد به شرط آن‌که زن در این مدت ازدواج دیگری نکرده باشد. با توجه به اهمیت قوانین مربوط به ارث در کشور لزوم آگاهی از این قوانین برای تمامی مردم لازم و ضروری است.

در حقوق کشور ما چند عامل وجود دارد که مانع ارث بردن وارثان از یکدیگر می شود که عبارتند از؛

• وارث شخص مسلمان نباید کافر باشد
• اگر زن یا مرد، دیگری را به یه صورت عمدی به قتل رسانده باشد از ارث مقتول محروم می گردد.
  
  

میزان ارث فرزندان

فرزند دختر:

• اگر متوفی تنها یک فرزند دختر داشته باشد دختر فرزند منحصر باشد به همراه پدر و مادر متوفی، نصف ترکه را خواهد برد و مابقی با توجه به میزان سهم الارث پدر یا مادر متوفی بین آنها تقسیم می شود.
• اگر متوفی دو دختر یا بیش از دو دختر داشته باشد و فرزند پسری هم نداشته باشد دختران دو ثلث ترکه را به ارث می برند و مابقی با توجه به میزان سهم الارث هر یک در آن طبقه بینشان تقسیم می شود.
• اگر وارث متوفی فقط دختر یا دختران وی باشند و وارث دیگری وجود نداشته باشد تمام اموال به دختر یا دختران می رسد.

زمانی که متوفی فرزند دختر و پسر به همراه پدر و مادر داشته باشد، ارث پدر و مادر به دلیل وجود فرزندان یک سوم اموال خواهد بود. و بقیه بین فرزندان دختر و پسر متوفی تقسیم می شود. توجه داشته باشید که فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث خواهند برد.

فرزند پسر:

• چنانچه پسر منحصر یا متعدد باشد به  همراه پدر و متوفی چون همگی در طبق اول قرار دارند ارث می برند به اینصورت که سهم الارث پدر و مادر متوفی یک ثلث ترکه خواهد بود و مابقی به قرابت به فرزند یا فرزندان پسر می رسد که به تساوی بین خودشان تقسیم می کنند.
• چنانچه وراث متوفی در طبقه یک فقط پسر یا پسران او باشند و در طبقه اول وارث دیگری نداشته باشد تمام ترکه به پسر یا پسران می رسد.

میزان ارث نوه:

• نوه یا همان اولاد اولاد در طبقه اول قرار دارد اما زمانی ارث بهاو می رسد که متوفی فرزند نداشته باشد. در این صورت نوه جانشین فرزند می شود و با هریک از ابوین که زنده باشد ارث می برد.
• اگر نوه متوفی پسر باشد و به واسطه مادر با متوفی قرابت پیدا کرده نصف نوه ای که از پدر با متوفی قرابت پیدا کرده ارث خواهد برد.

 راحله امیری وکیل پایه یک دادگستری و مشاور خانواده

راحله امیری وکیل مجرب، متخصص و مشاور در دعاوی حقوقی، کیفری، خانواده، ملکی، دعاوی ثبتی و چک در استان تهران می باشد و با تمام قوانین خانواده بروز آشنایی کامل دارد و می تواند انواع پرونده‌های حقوقی و حقیقی شما را در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه به موفقیت به سرانجام برساند.